Tackling the Divide in the Kurdish Language
Autoethnographic Reflections and Research at the Zheen Center
Çarekirina Dabeşiya Di Zimanê Kurdî de
Venêrînên Otoetnografîk û Lêkolîna li Navenda Jînê
Mucadeleyê ver bi parçebîyayîşê ziwanê kurdkî
Merkezê Jînî de fikrê otoetnografîkî û cigêrayîş
ئۆتۆئێتنۆگرافی لە سەنتەری ژین دابەشبوون لە زمانی کوردیدا
ڕەنگدانەوە و لێکۆڕینەوەی بەرەنگاربوونەوەی
Search for other papers by Metin Yüksel in
Current site
Google Scholar
Abstract
This article is an autoethnographic account that traces the widening divide between Kurdish dialects in the age of nation-states. It aspires to problematize and go beyond the widespread gap characterizing the Kurdish language along two dialects and alphabets. From its emergence as a non-state language in the 1920s onward, Kurdish actors sought to revive Kurmanji Kurdish in Damascus, Beirut and Yerevan; and Sorani Kurdish in Sulaimaniya and Baghdad. While the Kurmanji side of the story and its actors have been studied to a certain degree, how Kurdish developed in Sulaimaniya and Baghdad has received little scholarly attention. Through its author’s autoethnographic account of acquiring literacy in both dialects which recently came to fruition at the Zheen Center for Documentation and Research in Sulaimaniya, this article provides some reflections on the story of the Kurdish language in the age of nation-states.
Kurte
Ev gotar, nivîseke otoetnografîk e ku di çaxa netewe-dewletan de, berfirehkirina dabeşbûna di navbera zaravayên kurdî de dişopîne. Gotar hewl dide ku pênasekirina valahiya berfireh a zimanê kurdî di navbera du zarava û alfabeyan de bike mesele û derbasê merheleyeke din bibe. Ji salên 1920yî vir de wekî zimanekî bêdewlet, aktorên kurd hewl dan kurdiya kurmancî li Şam, Beyrût û Yerevanê û kurdiya soranî li Silêmanî û Bexdayê vejînin. Ligel ku aliyê kurmancî ya çîrokê heta raddeyekê li ser hatiyê xebitîn, di akademiyê de gelek kêm eleqe hatiye nîşandan ka kurdî li Silêmanî û Bexdayê çawa pêş ve çûye. Bi riya vegotina oto-etnografîk ya nivîskar ku li Navenda Jînê ya bo Qeydkirin û Lêkolînê ya li Silêmaniyê pêşxistina xwendina herdu zaravayan pêk aniye; ev gotar hin fikarên li ser çîroka zimanê kurdî ya di çaxa netewe-dewletan de pêşkêş dike.
Kilmnus
Na meqale yew xebata otoetnografîk a ke kewta rêça cîyayîya mabênê lehçeyanê kurdkî ke her ke şona, demê netewe-dewletan de bena girsêre. Amancê xo o yo ke problemê cîyayîya ziwanê kurdkî yo ke bi di lehçe û bi di alfabeyan karakterîze beno, ey xo rê bikero derd û ci rê çareyêk bivîno. Kurdkî ke 1920yan de sey ziwanêde bêdewlet vejîyaye meydan, aktoranê kurdan waşt Şam, Beyrûd û Erîwan de kurdkîya kurmanckî û Silêmanî û Bexdad de zî kurdkîya sorankî reyna cande bikerê. Hêkata kurmanckî û aktoranê ci ser o heta dereceyêk xebate bîya, labelê Silêmanî û Bexdad de averşîyayîşê sorankî ser o hetê akademîye ra eleqeyêdo zêde nêameyo musnayene. Na meqale, fekê nuştoxî ra hêkata nuştoxî ya şexsîye ser o vindena ke nuştox demê nêzdî de Merkezê Jînî yê Dokumentasyon û Cigêrayîşî yê Silêmanî de senî her di lehceyan de nuştiş û wendiş musayo. Na meqale reyna derheqê hêkata kurdkî ya dewrê netewe-dewletan de tayê fikran ser o vindena.
ناوەڕۆک
Purchase
Buy instant access (PDF download and unlimited online access):
Institutional Login
Log in with Open Athens, Shibboleth, or your institutional credentials
Personal login
Log in with your brill.com account
-
Ayres, Alyssa. Speaking Like a State: Language and Nationalism in Pakistan. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
-
Badra, Holly Mason. “A Conversation on Kurdish Translation with Farangis Ghaderi.” Asymptote. Accessed April 16, 2023. https://www.asymptotejournal.com/blog/2022/11/28/a-conversation-on-kurdish-translation-with-farangis-ghaderi/
-
Balta, Evangelia. Gerçi Rum İsek de, Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz: Karamanlılar ve Karamanlıca Edebiyat Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
-
“Bo Zanîn.” Pêşkewtin Year: 1, No: 27 (28 October 1920), 4 [Refîq Sallih and Sidîq Sallih, eds. Rojnamey Pêşkewtin: Yekemîn Rojnamey Silêmanî, Jimare: 1–118, 29 April 1920–27 July 1922 (Silêmanî: Binkey Jîn, 2012), 144].
-
van Bruinessen, Martin. “In Memoriam Kamal Mazhar Ahmad (1937–2021), Doyen of Kurdish Historians.” Kurdish Studies 9: 2 (2021), 233–241.
-
van Bruinessen, Martin. “The Kurds and Islam.” In Martin van Bruinessen, ed., Mullas, Sufis and Heretics: The Role of Religion in Kurdish Society: Collected Articles, 37–57. New Jersey: Georgias Press, 2011.
-
Bullock, Jon E. “Broadcasting the Nation: The Importance of Radio in Kurdish Music History.” The World of Music 11: 2 (2022), 73–90.
-
Bullock, Jon E. “Decolonizing the Boundaries: Indigenous Musical Discourse in the History of Kurdish Radio Baghdad.” IASPM Journal 11: 2 (2021), 22–38.
-
Bush, J. Andrew. Between Muslims: Religious Difference in Iraqi Kurdistan. Stanford: Stanford University Press, 2020.
-
Cegerxwîn. Hayat Hikâyem. İstanbul: Evrensel, 2003.
-
Celîl, Celîlê. 13 Rûpelên Balkêş ji Dîroka Gelê Kurd. Wien: Institüt für Kurdologie, 2002.
-
Chakrabarty, Dipesh. Provincializing Europe: Postcolonial Thought and Historical Difference. Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2000.
-
Dirlik, Arif. “The Postcolonial Aura: Third World Criticism in the Age of Global Capitalism.” Critical Inquiry 20 (1994), 328–356.
-
Elend, Kamran. Kimliği Terennüm Etmek: Erivan Radyosu Kürtçe Yayını. İstanbul: İletişim, 2021.
-
Ellis, Carolyn, Tony E. Adams and Arthur P. Bochner. “Autoethnography: An Overview.” Historical Social Research 36: 4 (2011), 273–290.
-
Freire, Paulo. Pedagogy of Freedom: Ethics, Democracy, and Civic Courage. New York: Rowman & Littlefield, 2001.
-
Freire, Paulo. “Reading the World and Reading the Word: An Interview with Paulo Freire.” Language Arts 62: 1 (1985), 15–21.
-
Freire, Paulo and Donaldo Macedo. Literacy: Reading the Word and the World. London: Routledge, 2005.
-
Ghaderi, Farangis. “A History of Kurdish Poetry.” In Hamit Bozarslan, Cengiz Güneş and Veli Yadirgi, eds. The Cambridge History of the Kurds, 707–728. Cambridge: Cambridge University Press, 2021.
-
Gulbenkian Commission. Open the Social Sciences: Report of the Gulbenkian Commission on the Restructuring of the Social Sciences. Stanford: Stanford University Press, 1996.
-
Güneş, Ömer and İbrahim Şahin. Antolojiya Dengbêjan 1: Dengbêj Reso. İstanbul: Nûbihar, 2018.
-
Hamelink, Wendelmoet. The Sung Home: Narrative, Morality, and the Kurdish Nation. Leiden: Brill, 2016.
-
Haraway, Donna. “Situated Knowledges: The Science Question in Feminism and the Privilege of Partial Perspective.” Feminist Studies 14: 3 (1988), 575–599.
-
Hassanpour, Amir, Jaffer Sheyholislami and Tove Skutnabb-Kangas. “Introduction: Kurdish: Linguicide, Resistance and Hope.” International Journal of the Sociology of Language 217 (2012): 1–18.
-
Hawar, Muhemmed Resûl, ed. Dîwanî Pîremêrd. Senendec: Kanî Kitêb, 1397.
-
Hesenpûr, Emîr. Sedeyêk Xebat le Pênawî Zimanî Kurdî da: Tiyorî, Siyaset û Îdeolojî. Silêmanî: Le Billawkirawekanî Binkey Jîn, 2015.
-
Hitchins, Keith. “Pîremêrd.” Encyclopaedia Iranica. Accessed May 25, 2023. https://iranicaonline.org/articles/piramerd
-
Hitchins, Keith. “Gorān, ʿAbd-Allāh Soleymān.” Encyclopaedia Iranica. Accessed May 25, 2023. https://iranicaonline.org/articles/goran-2
-
Hitchins, Keith. “Hažār.” Encyclopaedia Iranica. Accessed May 25, 2023. https://iranicaonline.org/articles/hazar
-
Hitchins, Keith. “Nali.” Encyclopaedia Iranica. Accessed May 25, 2023. https://iranicaonline.org/articles/nali
-
Hitchins, Keith. “Jagarḵwin.” Encyclopaedia Iranica. Accessed May 25, 2023. https://iranicaonline.org/articles/jagarkwin
-
Hitchins, Keith. “Mawlawi, ʿAbd-al-Raḥim Maʿdumi.” Encyclopaedia Iranica. Accessed May 25, 2023. https://iranicaonline.org/articles/mawlawi-abd-al-rahim-madumi
-
Hooks, bell. Teaching to Transgress: Education as the Practice of Freedom. New York and London: Routledge, 1994.
-
Landau, Jacob M. “The Kurds in Some Soviet Works.” Middle Eastern Studies 11: 2 (1975), 195–198.
-
Leezenberg, Michiel. “Vernacularization as Governmentalization: The Development of Kurdish in Mandate Iraq.” In Heleen Murre-van den Berg, Karène Sanchez-Summerer and Tijmen Baarda, eds., Arabic and Its Alternatives: Religious Minorities and Their Languages in the Emerging Nation-States of the Middle East (1920–1950), Vol. 5, 50–76. Leiden: Brill, 2020.
-
Leezenberg, Michiel. “‘A People Forgotten by History’: Soviet Studies of the Kurds.” Iranian Studies 48: 5 (2015), 747–767.
-
Lewis, Geoffrey. The Turkish Language Reform: A Catastrophic Success. Oxford: Oxford University Press, 2002.
-
Mihemed, Kemal Rauf. Hunerî Dramay Radyoyî Kurdî. Silêmanî: Serdem, 2000.
-
Mohammadpour, Ahmad and Kamal Soleimani. “Interrogating the Tribal: The Aporia of ‘Tribalism’ in the Sociological Study of the Middle East.” The British Journal of Sociology 70: 5 (2019), 1799–1824.
-
Nerîman, Mistefa Seyyid Ehmed. Bibliyografyay Kitêbî Kurdî, 1787–1975. Bexda: Çapxaney Korrî Zanyarî Kurd, 1977.
-
Neyzi, Leyla. “Ben Kimim?”: Türkiye’de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik. İstanbul: İletişim, 2013.
-
Nicholson, Reynold A. The Mathnawi of Jalalu’ddin Rumi, Volume II, Book I. Cambridge University Press, 1926.
-
“Nûsînî Kurdî.” Pêşkewtin Year: 1, No: 42 (10 February 1921), 4 [Refîq Sallih and Sidîq Sallih, eds., Rojnamey Pêşkewtin: Yekemîn Rojnamey Silêmanî, Jimare: 1–118, 29 April 1920–27 July 1922 (Silêmanî: Binkey Jîn, 2012), 204].
-
Önen, Ronayî. Ziman û Netewesazî: Lêhûrbûnek li ser Kovara Hawarê. Istanbul: Peywend, 2018.
-
Öpengin, Ergin. “The History of Kurdish and the Development of Literary Kurmanji.” In Hamit Bozarslan, Cengiz Güneş and Veli Yadirgi, eds., The Cambridge History of the Kurds, 603–632. Cambridge: Cambridge University Press, 2021.
-
Özbilge, Nevcihan. Çekirgeler, Kürtler ve Devlet: Erken Cumhuriyet Dönemine Yeniden Bakmak. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2020.
-
Özok Gündoğan, Nilay. “Kurdish Studies in North America: Decolonizing a Field that Does Not Quite Exist, Yet?” Jadaliyya. Accessed: 20 May 2023. https://www.jadaliyya.com/Details/37676
-
Refîq Hîlmî, Nahîde. Eme Minim, Eweş Êwe, eds., Jîn Refîq Hîlmî and Cemawer Ehmed. Silêmanî: Çapxaney Bînayî, 2020.
-
Refîq Hîlmî, Pakîze. Kurd û Jiyanêkî Pirr Endêşe: Yaddaşt. Hewlêr, 2000.
-
Roshani, Dilan M.R. “Jamal Nebez (1933–2018).” Accessed May 30, 2023. https://kurdishacademy.org/?p=265
-
Sallih, Çîmen, ed. Ewey le Bîrim e: Nahîdey Şêx Selam. Çapxaney Wezaretî Perwerdey Herêmî Kurdistan, 1999.
-
Sallih, Refîq, ed. Sercemî Berhemî Tofîq Wehbî, I, II. Silêmanî: Binkey Jîn û Cemal Îrfan, 2022.
-
Sallih, Refîq and Sidîq Sallih, eds. Rojnamey Têgeyiştinî Rastî, 1918–1919: Yekemîn Rojnamey Kurdî le Iraq. Silêmanî: Aras û Binkey Jîn, 2007.
-
Sallih, Sidîq and Refîq Sallih, eds. Govarî “Kurdistan”: 1919–1920, Estemûll. Silêmanî: Binkey Jîn, 2022.
-
Sallih, Sidîq, Refîq Sallih and Ebdulla Zengene, eds. Gelawêj: Bergî 11yem: Jiyanname û Pêrrist. Silêmanî: Billawkirawekanî Binkey Jîn, 2016.
-
Schäfers, Marlene. Voices That Matter: Kurdish Women at the Limits of Representation in Contemporary Turkey. Chicago: University of Chicago Press, 2022.
-
Scott, James C. Seeing Like a State: How Certain Schemes to Improve the Human Condition Have Failed. New Haven: Yale University Press, 1999.
-
Seccadî, Elaeddîn. Rriştey Mirwarî, I. Sine: Enteşarat-e Kordestan, 2021.
-
Seccadî, Elaeddîn. Geştêk le Kurdistana. Sine: Enteşarat-e Kordestan, 1399/2020.
-
Seccadî, Elaeddîn. Mêjûy Edebî Kurdî. Sine: Enteşarat-e Kordestan, 1395.
-
Selam, Saman and Kameran Subhan. “Govarî Gelawêj: Gelawêjî Ziman û Edebî Kurdî.” KurdSat. Accessed March 30, 2023. https://www.youtube.com/watch?v=vVMpt-iNvqM.
-
Smith, Linda Tuhiwai. Decolonizing Methodologies: Research and Indigenous Peoples. London and New York: Zed Books, 2012.
-
Stepanyan, Hasmi A. Ermeni Harfli Türkçe Kitaplar ve Süreli Yayınlar Bibliyografyası 1727–1968. İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2016.
-
Strohmeier, Martin. Crucial Images in the Presentation of a Kurdish National Identity: Heroes and Patriots, Traitors and Foes. Leiden: Brill, 2003.
-
Şengül, Serdar and Remezan Alan. “Pêşkêşî.” In Şêx Muhyedînê Hênî, Beyana Xwarinan û Zewqên Wan, ed., Mela Birhanê Tarînî, 7–14. İstanbul: Peywend, 2015.
-
Tejel, Jordi. “Les Constructions de l’identité kurde sous l’influence de la “connexion kurdo-française” au Levant (1930–1946).” European Journal of Turkish Studies 5 (2006).
-
Wallerstein, Immanuel. The End of the World as We Know It: Social Science for the Twenty-First Century. Minneapolis and London: University of Minnesota Press, 2001.
-
wa Thiong’o, Ngũgĩ. Decolonising the Mind: The Politics of Language in African Literature. Oxford: James Currey, 1986.
-
Üngör, Uğur Ümit. The Making of Modern Turkey: Nation and State in Eastern Anatolia, 1913–1950. Oxford: Oxford University Press, 2011.
-
Xall, Şêx Mihemedî. Nalley Derûn I: Komelle Witarêkî Wêjeyî û Mêjûyî û Ayinî û Komellayetîn. Hewlêr: Aras û Nawendî Hizrî û Rroşinbîrî Xall, 2021.
-
Xoşnaw, Serbaz Mecîd. Kongre Nawxoyiyekanî Mamostayanî Kurd le Şeqllawe, 1959 û 1960. Hewlêr: Rrojhellat, 2018.
-
Xweyîyê Hawarê. “Li Ser Yekîtiya Zimanê Kurdî.” Hawar10 (23 October 1932), 6–7 [Fırat Cewerî, ed. and translit. Hawar, Vol. I, No. 1–23 (Stockholm: Nûdem, 1998), 212–213; 509].
-
Wehbî, Tewfîq. “Gelaley Ferhengî Kurdî: Ferhengî Gelawêj 3.” Gelawêj, Year: 4, No: 1 (January 1943), 53–56 [Sidîq Sallih, Refîq Sallih, Abdulla Zengene, eds. Gelawêj: Bergî Çwarem/Beşî Yekem (Sallî Çwarem): Kanûnî Duwemî 1943—Temûzî 1943 (Silêmanî: Billawkirawekanî Binkey Jîn, 2016), 1865–1868].
-
Yelbaşı, Caner. The Circassians of Turkey: War, Violence and Nationalism from the Ottomans to Atatürk. London and New York: I.B. Tauris, 2019.
-
Yüksel, Metin. “Tawfiq Wahbi and the Reform of the Kurdish Language in Contact Zones.” (forthcoming).
-
Yüksel, Metin. “Elaeddîn Seccadî, Kurdewarî and Négritude.” Journal of the University of Garmian 9 (2022), 131–140.
-
Yüksel, Metin. “Oral Poets in Conflict: Âşık Veysel and Dengbêj Reso on the Rope.” Journal of Folklore Research 56: 1 (2019), 71–103.
-
Yüksel, Metin. “Solidarity without Borders: The Poetic Tributes to Paul Robeson of Goran and Cegerxwîn.” Journal of Postcolonial Writing 51: 5 (2015), 556–573.
-
Yüksel, Metin. Kolana Weşengîra, Xaniyê 3, Apartamênta Hijmara 6, Êrîvan: Kurdolojî û Malbata Celîlan: Hevpeyvîn bi Celîlê Celîl û Cemîla Celîl ra. İstanbul: Avesta, 2014.
-
Yüksel, Metin. Dengbêj, Mullah, Intelligentsia: The Survival and Revival of the Kurdish-Kurmanji Language in the Middle East, 1925–1960. Chicago: Unpublished PhD Dissertation at the University of Chicago, 2011.
-
Yüksel, Metin. “A ‘Revolutionary’ Kurdish Mullah from Turkey: Mehmed Emin Bozarslan and His Intellectual Evolution.” The Muslim World 99: 2 (2009), 356–380.
-
Zengene, Ebdulla, ed. Rizgarî: Govarî Birayetî Kurd û Ereb e, Yanî Çî?! Hewlêr: Billawkirawekanî Ekadîmyay Kurdî, 2022.
-
Zheen Center. “About.” Accessed February 25, 2023. https://zheen.org/en/about/.
-
Zheen Journal. “Govarî Jîn.” Accessed February 25, 2023. https://zheen.org/govaryzheen/.
| All Time | Past 365 days | Past 30 Days | |
|---|---|---|---|
| Abstract Views | 305 | 148 | 27 |
| Full Text Views | 10 | 6 | 0 |
| PDF Views & Downloads | 29 | 16 | 0 |
Tackling the Divide in the Kurdish Language
Autoethnographic Reflections and Research at the Zheen Center
Çarekirina Dabeşiya Di Zimanê Kurdî de
Venêrînên Otoetnografîk û Lêkolîna li Navenda Jînê
Mucadeleyê ver bi parçebîyayîşê ziwanê kurdkî
Merkezê Jînî de fikrê otoetnografîkî û cigêrayîş
ئۆتۆئێتنۆگرافی لە سەنتەری ژین دابەشبوون لە زمانی کوردیدا
ڕەنگدانەوە و لێکۆڕینەوەی بەرەنگاربوونەوەی
Search for other papers by Metin Yüksel in
Current site
Google Scholar
PubMed
Abstract
This article is an autoethnographic account that traces the widening divide between Kurdish dialects in the age of nation-states. It aspires to problematize and go beyond the widespread gap characterizing the Kurdish language along two dialects and alphabets. From its emergence as a non-state language in the 1920s onward, Kurdish actors sought to revive Kurmanji Kurdish in Damascus, Beirut and Yerevan; and Sorani Kurdish in Sulaimaniya and Baghdad. While the Kurmanji side of the story and its actors have been studied to a certain degree, how Kurdish developed in Sulaimaniya and Baghdad has received little scholarly attention. Through its author’s autoethnographic account of acquiring literacy in both dialects which recently came to fruition at the Zheen Center for Documentation and Research in Sulaimaniya, this article provides some reflections on the story of the Kurdish language in the age of nation-states.
Kurte
Ev gotar, nivîseke otoetnografîk e ku di çaxa netewe-dewletan de, berfirehkirina dabeşbûna di navbera zaravayên kurdî de dişopîne. Gotar hewl dide ku pênasekirina valahiya berfireh a zimanê kurdî di navbera du zarava û alfabeyan de bike mesele û derbasê merheleyeke din bibe. Ji salên 1920yî vir de wekî zimanekî bêdewlet, aktorên kurd hewl dan kurdiya kurmancî li Şam, Beyrût û Yerevanê û kurdiya soranî li Silêmanî û Bexdayê vejînin. Ligel ku aliyê kurmancî ya çîrokê heta raddeyekê li ser hatiyê xebitîn, di akademiyê de gelek kêm eleqe hatiye nîşandan ka kurdî li Silêmanî û Bexdayê çawa pêş ve çûye. Bi riya vegotina oto-etnografîk ya nivîskar ku li Navenda Jînê ya bo Qeydkirin û Lêkolînê ya li Silêmaniyê pêşxistina xwendina herdu zaravayan pêk aniye; ev gotar hin fikarên li ser çîroka zimanê kurdî ya di çaxa netewe-dewletan de pêşkêş dike.
Kilmnus
Na meqale yew xebata otoetnografîk a ke kewta rêça cîyayîya mabênê lehçeyanê kurdkî ke her ke şona, demê netewe-dewletan de bena girsêre. Amancê xo o yo ke problemê cîyayîya ziwanê kurdkî yo ke bi di lehçe û bi di alfabeyan karakterîze beno, ey xo rê bikero derd û ci rê çareyêk bivîno. Kurdkî ke 1920yan de sey ziwanêde bêdewlet vejîyaye meydan, aktoranê kurdan waşt Şam, Beyrûd û Erîwan de kurdkîya kurmanckî û Silêmanî û Bexdad de zî kurdkîya sorankî reyna cande bikerê. Hêkata kurmanckî û aktoranê ci ser o heta dereceyêk xebate bîya, labelê Silêmanî û Bexdad de averşîyayîşê sorankî ser o hetê akademîye ra eleqeyêdo zêde nêameyo musnayene. Na meqale, fekê nuştoxî ra hêkata nuştoxî ya şexsîye ser o vindena ke nuştox demê nêzdî de Merkezê Jînî yê Dokumentasyon û Cigêrayîşî yê Silêmanî de senî her di lehceyan de nuştiş û wendiş musayo. Na meqale reyna derheqê hêkata kurdkî ya dewrê netewe-dewletan de tayê fikran ser o vindena.
ناوەڕۆک
| All Time | Past 365 days | Past 30 Days | |
|---|---|---|---|
| Abstract Views | 305 | 148 | 27 |
| Full Text Views | 10 | 6 | 0 |
| PDF Views & Downloads | 29 | 16 | 0 |